De lean denkwijze is onlosmakelijk verbonden met het Toyota Production System en de Japanse taal. Termen als Hansei, Muda en Kaizen passeren dagelijks de revue, maar zijn er ook nog andere Japanse termen waar we als lean productiebedrijven kracht uit kunnen halen? KONA denkt van wel. In de editie van vandaag: Shuhari, hoe je stapsgewijs van leerling uitgroeit tot meester.
Wat betekent Shuhari
Er is iets betoverends aan Japanse filosofie in combinatie met meesterschap. In de volksmond kennen we allemaal de sensei, een ervaren wijsgeer die met één simpele zin of term iedere beginnersvraag laat stranden in geruisloos begrip. Eenzelfde woord bestaat er voor het voor-en tegenspoed binnen persoonlijke ontwikkeling. Wanneer je op het moment staat een nieuwe fase in te gaan van het meesterschap, of wanneer al je eerdere lessen opeens nutteloos lijken bij je nieuwste uitdaging. ‘Shuhari', zal sensei zeggen.
Shu-ha-ri is een drievoudig begrip waar verschillende woorden in schuilen. Het laat zich vertalen naar: ‘leer eerst, laat dan los, en overstijg uiteindelijk'. Het drietal woorden kent op zichzelf een iets andere betekenis. Shu: beschermen; Ha: loslaten; Ri: verlaten. Samengevoegd bevatten zij de essentie van het meesterschap, waarbij de persoon in kwestie altijd begint bij stap één: als beginner. Deze filosofie wordt, weliswaar niet direct zo benoemd, ook gehanteerd in het Toyota Productie Systeem, zoals te lezen valt in de Toyota-principes.
Daarin wordt vooral gesproken over het creëren van meesters. Omdat zij de aangewezen personen zijn om nieuwe werknemers op te leiden, en zo de bedrijfscultuur en werkwijze zonder te veel ontwenningsverschijnselen laten voortleven. Shuhari richt zich specifiek op het proces van het meesterschap, wat idealiter leidt tot een gestructureerde chaos, waar Laten we er stap voor stap, of woord voor woord, doorheen lopen.
Shu: beschermen
De beginner wordt opgeleid. Dat gaat via duidelijke theorie, techniek en handvatten, of eigenlijk: regels. De beginner dient zich hieraan te houden om te zorgen dat hij of zij het beoogde werk volledig onder de knie krijgt. Ruimte voor afwijking is er niet, dat leidt alleen maar af van de taak. Iedere nieuwe werknemer start in dit stadium. Hij of zij leert diens plek kennen in het proces, en de handelingen die daarbij horen. Maar niemand krijgt graag te horen wat hij of zij allemaal moet doen. Er is behoefte aan vrijheid, aan eigenheid. De fout is alleen om door deze behoefte het beginnerschap over te slaan. Nee, zeggen de Japanse wijzen, vrijheid vloeit voort uit het beginner-zijn.
Ha: Loslaten
Loslaten hoort bij de volgende stap van een volleerde beginner. Nu de basis staat, is er ruimte voor zelfontplooiing. Alhoewel dit nog steeds binnen de bekende kaders van het werk plaatsvindt, kan de leerling de strenge regels deels loslaten. Hij of zij geeft een eigen invulling aan de inhoud van het werk. Daarmee koppelt de leerling een eigen identiteit aan de opgedane kennis, wat de eerste stap is naar meesterschap en overstijging.
Ri: Overstijgen
Na het loslaten van de regels ontstaat het ware meesterschap. De meester laat de regels niet los, hij of zij overstijgt ze. Dat betekent: de meester vormt zijn eigen visie over het proces dat diegene ooit volgens alle regels leerde. In overstijging zit meedenken, filosoferen en experimenteren. Niet alleen kent de meester alle regels, waarmee nieuwe leerlingen kunnen worden opgeleid. De meester heeft zo veel kennis van het specifieke proces, en de positie binnen het grote plaatje, dat hij of zij in staat is het aan te passen, verbeteren of optimaliseren. En zo draagt de nieuwe meester bij aan Kaizen, verbetering.
Shuhari en lean
Deze Japanse beschrijving van het menselijke groeiproces wordt in de lean productiemethode vaak geconcretiseerd met het concept van Training Within Industry (TWI). Door duidelijke afspraken, voorschriften en taakomschrijvingen voorkom je zo veel mogelijk menselijke fouten, waardoor de productie-output efficiënter verloopt. Meesters zijn de menselijke belichamingen van TWI. Niet alleen geven zij de kennis en ervaring door. Als voorlopers van de cyclus bepalen meesters ook de arbeidscultuur en kwaliteitsstandaarden van het werk dat doorgegeven wordt. Daarin is ervaring misschien de sleutel, maar alleen uren maken is niet genoeg voor een meesterstatus.
Shuhari lijkt op een eerste ogenblik slechts een kwestie van ervaring. Van een natuurlijke levensloop. Er is echter wel degelijk structuur aan te brengen in een circulair netwerk van leerlingen en meesters die de bedrijfsfilosofie zowel laten voortleven, als stap voor stap verbeteren. Het begint al bij iets simpels als bewustzijn. Misschien is je meest ervaren werknemer nooit gaan loslaten. Hij beheerst het werk tot in de puntjes, maar mist de individuele vrijheid van waar meesterschap.
KONA Operational Excellence helpt graag om teams klaar te stomen voor meesterschap. Door het opstellen van een duidelijke bedrijfsfilosofie, hiërarchie en rolverdeling ontstaat er een nieuwe dynamiek binnen een vertrouwd systeem. Zo stapt een organisatie uit het stramien van de taak zelf, om zo via persoonlijke verantwoordelijkheid over te gaan naar evolutie van die taak.
Wil jij een nieuwe stap zetten in het optimaliseren van je productieproces door bijvoorbeeld Training Within Industry? Neem eens contact op, en maak van iedere werknemer een sensei.
