Japanse lessen deel 2: Shoshin en lean, hoe ‘de beginnersgeest’ voor nieuw inzicht zorgt

3 September 2024

De lean denkwijze is onlosmakelijk verbonden met het Toyota Production System en de Japanse taal. Termen als Hansei, Muda en Kaizen passeren dagelijks de revue, maar zijn er ook nog andere Japanse termen waar we als lean productiebedrijven kracht uit kunnen halen? KONA denkt van wel. In de editie van vandaag: Shoshin, over het vinden van een frisse blik op oude processen.

Wat betekent Shoshin?

Weet je nog hoe jouw eerste keren waren? Je eerste werkdag, je eerste blunder, je eerste succes. Het kan goed zijn dat het laatste zelfs per ongeluk tot stand kwam. Waarom? Er zit iets puurs in de denkwijze van een beginner. Dat weten de Japanners ook, die deze puurheid duiden met de term Shosin. Dat zich laat vertallen tot ‘de beginnersgeest'.

Shoshin is afkomstig van het Zen Buddhisme, een Chinese filosofie die inmiddels de grootste religieuze stroming van Japan is. Inheemse monnik en schrijver Shunryū Suzuki (niet gerelateerd), die Zens Boeddhisme naar de Verenigde Staten bracht, beschrijft de term in zijn boek Zen Mind, Beginner's Mind als volgt: "In de geest van een beginner zijn er oneindige mogelijkheden. In die van de expert slechts enkelen."

Daarmee is het een manier van benadering voor iedere nieuwe taak die iemand voorgelegd krijgt. Ga iedere uitdaging in met de open geest, enthousiasme en leergierigheid van een beginner. We horen je denken: wat heeft dit dan met lean productie te maken? Nou, meer dan je denkt. Ook al wordt het niet direct genoemd, ook Toyota maakt gebruik van Shoshin. Het is nauw verbonden met de term Kaizen, het zoeken naar en realiseren van continue verbetering.

Shoshin en Kaizenin lean productie

De relatie tussen Shoshin en Kaizen is te beschrijven als de wereldvisie van een kind, tegenover dat van een volwassenen. Wij ‘grote mensen' kunnen ons soms verwonderen over de manier waarop kinderen de wereld zien. Ze beschrijven of gebruiken dingen anders dan wij ze kennen. Is dat een beginnersfout? Of is het een nadeel van levenservaring, dat je vast komt te zitten in het stramien van de gewoonte?

Een expert is goed in wat hij doet. Dat doet hij immers al jaren. Maar daardoor zit zijn denkwijze misschien ook vast in gewoonte. Ook voor Toyota's befaamde Kaizen, is een beginner's mind nodig. Bekijk het productieproces en deelprocessen alsof je ze voor het eerst ziet, en misschien bedenk je iets totaal nieuws. Laat los wat je al weet. Negeer de bekende weg, ook al weet je dat die werkt. Zoals Henry Ford, geestelijk vader van de betaalbare auto voor iedereen – werk dat Toyota nog altijd voortzet – zei: "We do not make changes for the sake of making them. But we never fail to make a change once it is demonstrated that the new way is better than the old way."

Beginnersgeest als nieuwe blik

Natuurlijk is het lastig om je kennis, ervaring en (voor)oordelen los te laten. Toch kun je stap voor stap het effect van Shoshin bewerkstelligen. De light versie van de beginner's mind, is een frisse blik. Een externe visie op het productieproces kan al leiden tot nieuwe inzichten. KONA Operational Excellence weet hoe de hazen lopen in jouw vakgebied, maar geldt binnen jouw organisatie als een nieuweling. Als sparringpartner met een frisse blik helpt KONA graag om oude patronen te doorbreken voor nieuwe vooruitgang.

Is jouw bedrijf toe aan een nieuwe visie op bekend uitzicht? Ga blanco een verkennend gesprek aan en zet de eerste stap naar een beginner's mind.