De lean denkwijze is onlosmakelijk verbonden met het Toyota Production System en de Japanse taal. Termen als Hansei, Muda en Kaizen passeren dagelijks de revue, maar zijn er ook nog andere Japanse termen waar we als lean productiebedrijven kracht uit kunnen halen? KONA denkt van wel. In de editie van vandaag: Ikigai, over het zoeken naar de ware zin van het (bedrijfs)leven.
Wat is Ikigai?
Ikigai is een samenstelling van twee woorden: iki (leven) en gai (nut; zin; of vrucht). Het wordt dan ook vertaald als de ‘zin van het leven'. En niet in algemene zin, maar gericht op jou als persoon. Wat is de reden waarvoor jij je bed uitkomt? De term ikigai wordt vooral gebruikt in context van mentale gezondheid en geluk, vanuit de Japanse filosofie. Zelfs de Japanse overheid erkent het begrip als iets universeels: het maakt het leven mooi.
Daarmee is Ikigai niet echt een zakelijke term, laat staan een die gaat over lean productie. Toch kunnen productiebedrijven een hoop leren van deze term. Vooral wanneer we het ontleden, zien we de raakvlakken met de lean denkwijze, gekoppeld aan een zoektocht voor het individu, die voor iedereen anders is. Dus, waarom is ikigai lean, en andersom?
Waarom is ikigai lean?
In de praktijk is ikigai een persoonlijke combinatie tussen wat je leuk vindt, waar je goed in bent, wat de wereld kan gebruiken en waar je ook nog voor betaald kunt worden. Het is dus niet zomaar een bijbaan, maar meer een roeping. Een bestaansrecht. In het boek "Vind je Ikigai", worden vijf conclusies verbonden aan de ideologie, die we voor dit artikel koppelen aan vijf lean principes.
1. Vind jouw Ikigai
Je ikigai, of die van jouw organisatie, is datgene waarvoor mensen naar je toe zullen komen. Het is niet minder dan jouw roeping, maar – en daar komt het leermoment – ook niet veel meer. Vaak zien we dat bedrijven meer willen aanbieden en doen. Om extra geld te verdienen, en omdat het mogelijk is. Maar de vraag is: doe je dan nog waar je echt goed in bent en waarom je bestaat? Je haalt er veel meer uit door een of enkele producten of diensten te kiezen waar je in excelleert, in plaats van meerdere dingen suboptimaal uitvoeren. Dit is verbonden aan het lean principe van ‘waarde creeren'. Vooral datgene waar jouw waarde ligt.
2. Kom achter het wat en waar
Bij stap één ontdek je het waarom. Vanaf daar kun je naar ‘wat' en ‘waar'. Voor een persoonlijke ikigai moet je weten welke kwaliteiten, handelingen en locaties je nodig hebt. In lean productie vertaalt dit zich naar value stream mapping. Heb je jouw waarde geïdentificeerd, dan breng je in kaart welke leveranciers, productieprocessen en locaties ervoor nodig zijn om dit optimaal in te richten. Het pad van concept naar consumentenproduct is het pad dat jij met volle aandacht bewandelt.
3. Creëer flow
De term flow bewijst het raakvlak tussen Ikigai en lean. Beide begrippen gebruiken het woord namelijk. Sterker nog, flow is de sleutel. Al is de precieze betekenis iets anders. Flow staat in teken van je ikigai. Het zijn kleine activiteiten en handelingen die je helpen voorbereiden en concentreren op jouw kernactiviteit. Flow is de staat van zijn waarin je zogezegd ‘lekker bezig bent', zonder afleiding. Binnen lean productie is het enigszins vergelijkbaar: flow betekent dat het gehele proces van begin tot eind vlekkeloos verloopt, zonder opstoppingen. Dat doe je bijvoorbeeld door bottlenecks te identificeren en elimineren. Juist door kleine handelingen om en door het proces heen te finetunen, blijft alles ‘lekker bezig'.
4. Vrij van afleiding
Om je Ikigai volwaardig te blijven vervullen, wil je vrij zijn van afleiding die je uit de flow halen. Dit is vergelijkbaar met het pull-systeem van een lean productiecyclus. Je wilt niet dat mensen die hun taken aan het uitvoeren zijn, opeens nieuwe taken krijgen, of niet weten wat ze moeten doen wanneer ze klaar zijn. In een pull-systeem is de gehele productiecyclus ingericht op de eerder gecreëerde flow. Wanneer werk af is, onstaat er nieuw werk. Niet eerder, maar ook niet later.
5. Zoek de uitdaging
Een belangrijk, onderschat onderdeel van je ikigai is de uitdaging. Een roeping moet veel van jouw specifieke capaciteiten vereisen. Ook daarin zit een fijn, grijs gebied. Het dient uitdagend te zijn, maar moet niet het onmogelijke naderen. Dan zou je interesse verliezen. Dit lijkt sprekend op de lean denkwijze van continue verbetering. In een lean ingerichte werksfeer, vind iedere werknemer de uitdaging in zichzelf om de eigen bijdrage in het proces te optimaliseren en vanuit daar verbeteren. Wordt deze ontwikkeling opgelegd of te groot gemaakt, dan zal de werknemer motivatie verliezen. Het gaat dus om de balans tussen prikkelen, en iemands huidige mogelijkheden waarderen.
Ikigai en lean: verre vrienden
Ondanks de twee verschillende werelden, zie je dat ikigai en lean dicht bij elkaar liggen. Het bedrijfsleven zou zich sowieso nooit af moeten sluiten van de wetten van het ‘gewone' leven. Soms zijn deze levenslessen ook herkenbaarder. Desondanks is het soms lastig om dergelijke lessen in de praktijk te brengen. KONA Operational Excellence helpt jouw bedrijf om leerzame begrippen in de juiste context te plaatsen, om te vertalen naar een bedrijfscultuur.
Ben jij op zoek naar jouw ikigai? Neem eens contact op voor een oriënterend gesprek. De eerste stap naar een onfeilbare flow.
