De Lencioni-Lasagne: manage alle lagen van teamsucces

8 August 2022

Lust je lasagne? Dit teamwork van gelaagde ingrediënten zorgt bij elkaar voor een heerlijk Italiaans gerecht. Maar als één van de lagen niet functioneert, stort de hele heerlijkheid in als een kaartenhuis. Zo werkt het ook binnen een team, weet Patrick Lencioni (wiens naam overigens alleen Italiaans klinkt). Deze Amerikaanse leiderschapsexpert bouwde in 2002 de theoretische Piramide van Lencioni, waarin hij de tekortkomingen van een team per laag ontleedt. Wat zijn ‘lasagne’ inhoudt en hoe jij jouw team voor elkaar door het vuur laat gaan? Dat lees je hier.

In ons vorige artikel over de vier stadiums van teamontwikkeling maakte je kennis met de positieve instelling van Kenneth Blanchard: ‘Iedereen is in bepaalde situaties een bepaald soort leider.’ Blanchard leert ons dat ieder zijn unieke persoonlijkheid moet omarmen en actief kan inzetten in teamverband. Niet één leider en een groepje volgelingen, maar een verschuivende hiërarchie per taak die de nodige kwaliteiten naar voren of achter schuift. Lencioni bekijkt het functioneren van een team iets duisterder.

Waar Blanchard van mening is dat positieve eigenschappen door hiërarchie onder de oppervlakte blijven, waardoor een team niet optimaal functioneert, gelooft Lencioni dat het optimaal presteren van een team belemmerd wordt door negatieve eigenschappen als ego, gebrek aan toewijding en overmatige beleefdheid. Die ‘Five Dysfunctions of a Team’ deelde hij op in evenveel verschillende lagen: gebrek aan vertrouwen, angst voor conflict, gebrek aan toewijding, vermijding van verantwoordelijkheid en geen focus op resultaat. Deze lagen moeten één voor één geperfectioneerd worden, zoals bij een lasagne.

Laag 1: Gebrek aan vertrouwen
Blanchard en Lencioni dachten hetzelfde over vertrouwen, maar stonden tegelijk aan tegenovergestelde zijden van de medaille. Blanchard pleitte voor de moed om eigen kwaliteiten naar voren te schuiven in groepsverband. Lencioni ziet juist het gebrek aan vertrouwen als een groot gemis in teamwork, omdat mensen zich niet kwetsbaar op durven te stellen. Ze tonen hun zwaktes niet, waardoor deze ook niet kunnen worden verbeterd, of worden gemaskeerd door andere expertise die het team bezit. Lencioni zegt: ‘Wees een mens’. Wees imperfect en erken dat binnen de groep. Ego sluit deuren om zichzelf te beschermen, vertrouwen opent die deuren voor vooruitgang. Leer van elkaar de ‘werkelijke ik’ kennen.

Laag 2: Angst voor conflict
Als een gebrek aan vertrouwen vanuit het individu (ik stel mij kwetsbaar op) aan het licht is gekomen, kijk je naar een soortgelijk fenomeen binnen het groepsproces. Dit vertaalt zich volgens Lencioni in een angst voor conflict. Na het aanpakken van laag één durft iemand zijn eigen tekortkomingen te uiten, maar is diegene ook open over andermans tekortkomingen? Een angst voor conflict uit zich in overmatige beleefdheid. En beleefdheid – ook al liegt een beleefd mens niet – is de vijand van eerlijkheid. Met beleefd zijn voelt iemand zich op dat moment misschien goed, maar eerlijke en respectvolle kritiek maakt mensen beter.

Laag 3: Te weinig toewijding
Wanneer het vertrouwen in een team nog niet hoog genoeg is, ontbreekt volgens Lencioni de toewijding. Anders verwoord: de pure drive om het team zo goed mogelijk te laten presteren. Je kent het gevoel vast wel, je collega’s zijn situationele medemensen. Daar ga je niet voor door het vuur. Als de klok vijf uur slaat heb je niks meer met die personen te maken. Deze instelling is funest voor een team. Een belangrijk proces is dan ook het besef van team-zijn. Al is het van negen tot vijf, je hebt dezelfde doelen en dezelfde middelen. En hé, je doet hetzelfde werk! Een passie delen en hierover praten is een belangrijk raakvlak om toewijding te creëren. Zo’n ‘teambuilding-dag’ is dus absoluut niet voor de bühne.

Laag 4: Vermijden van verantwoordelijkheid
Ook al gaan werknemers voor elkaar door het vuur, wanneer verantwoordelijkheid aanklopt, wijzen ze liever naar iemand anders. Het vermijden van verantwoordelijkheid is een beschermingsmechanisme. Wie geen verantwoordelijkheid draagt, kan geen fouten maken én hoeft niemand anders daarop aan te spreken: ‘het is niet mijn probleem’. Vanuit toewijding groeit verantwoordelijkheid, die gedeeld moet worden. Een verantwoordelijk team zet geen veilige, lage standaard, maar mikt op het hoogste en kijkt kritisch naar elkaar. Belangrijk hierin is een cultuur van verbetering en eerlijkheid, in plaats van angst.

Laag 5: Niet resultaatgericht
Niet resultaatgericht zijn komt voort uit egoïsme, vindt Lencioni. De focus ligt op persoonlijk resultaat halen, waardoor de teamprestatie niet op plek één staat. Maar, jouw zorgvuldig samengestelde team bestaat vast niet uitsluitend uit egoïsten. Waarom zou je ze dan gekozen hebben? Ook deze disfunctie kan ontstaan uit onzekerheid. De focus ligt op het ‘zelf’ beschermen en de eigen taken zo goed mogelijk uitvoeren, waardoor men het teambelang uit het oog verliest. Het is dus belangrijk om een gedeelde identiteit te creëren. Een team is samen één, niet de som van losse individuen. Zie het als een ketting: allemaal losse schakels zijn niet meer dan dat, pas wanneer ze samenkomen als een geheel betreft het een juweel.

Kom los van het ego
Ondanks dat Lencioni het behoorlijk duister inziet, blijven wij positiever. Zoals je kon lezen komen gebreken binnen een team niet altijd voort uit puur egoïsme, maar uit zelfbescherming en angst om buiten de boot vallen. KONA Operational Excellence gaat graag met jou op zoek naar de ego’s in je team. Die bevrijden we en verbinden we met de groep. Dat creëert een open en zeker milieu, in plaats van een angstcultuur. Een angstig mens kiest voor zichzelf, een zeker mens is in staat voor een ander te kiezen. Neem hier contact met ons op en we maken van jouw team, laag voor laag, de perfecte lasagne.